W Katowicach budżet obywatelski od dawna wzbudza kontrowersje, ponieważ wiele zgłoszonych projektów nie spełnia kluczowej zasady – ogólnodostępności. Mieszkańcy miasta często mają trudności z korzystaniem z niektórych inicjatyw, takich jak remonty szkolnych toalet, czy zakup sprzętu sportowego dla konkretnych placówek. W odpowiedzi na tegoroczną listę projektów dopuszczonych do głosowania, stworzyliśmy alternatywną listę, na której znalazły się tylko te propozycje, które są zgodne z regulaminem.

Problemy z realizacją zasady ogólnodostępności

Od lat zauważamy, że projekty zgłaszane do budżetu obywatelskiego często nie odpowiadają jego idei. Nie tylko my zwracamy na to uwagę; lokalni aktywiści również sygnalizują te problemy. Niestety, liczba składanych wniosków maleje z roku na rok, co może świadczyć o narastającym zniechęceniu mieszkańców. Często, zamiast zająć się finansowaniem takich projektów z miejskiego budżetu, wykorzystuje się budżet obywatelski jako sposób na łatanie braków w placówkach publicznych.

Analiza zgłoszonych projektów

Zgłoszenia dotyczące szkół, przedszkoli, bibliotek czy domów kultury dominują na liście projektów do głosowania. Naszym celem było wybranie tych inicjatyw, które rzeczywiście są dostępne dla wszystkich. Postanowiliśmy wykluczyć projekty związane z miejskimi jednostkami, uznając, że ich finansowanie powinno odbywać się bezpośrednio z budżetu miasta. Na przykład, książki dla Miejskiej Biblioteki Publicznej powinny być finansowane z regularnych środków, a nie z budżetu obywatelskiego.

Projekty ogólnomiejskie spełniające kryteria

Oto nasza lista projektów, które uważamy za warte uwagi: Piano Tężnia Festiwal 2026, cykl spacerów historyczno-architektonicznych „CzytaMY”, oraz rekonstrukcja neonu „Kot w butach”. Każdy z tych projektów charakteryzuje się ogólnodostępnością i może przynieść korzyści szerokiej grupie mieszkańców.

Projekty lokalne, które zasługują na uwagę

Przyjrzeliśmy się również lokalnym inicjatywom. W Bogucicach wyróżnia się festyn przy bibliotece oraz wybieg dla psów „Brzózka”. W Brynowie planowany jest letni festyn, który mimo odbywania się na terenie szkoły, ma być otwarty dla wszystkich. W Dąbrowce Małej projekt budowy kwietnika wychodzi poza standardowe zadania miasta, a w Giszowcu „Zielone Serce” przy fontannie solankowej pokazuje, jak ważne jest tworzenie przestrzeni relaksu.

Podsumowanie i wnioski

Nasza analiza wykazała, że po odrzuceniu projektów miejskich jednostek, pozostaje niewiele propozycji. Budżet obywatelski stał się często jedyną szansą na poprawę infrastruktury publicznych placówek, co jest jednocześnie alarmujące i smutne. Czas na reevaluację zasad budżetu obywatelskiego, aby lepiej służył mieszkańcom i wspierał prawdziwie ogólnodostępne inicjatywy.